Παραδοσιακά Γεωργικά Εργαλεία του Στρυμονικού Σερρών

 

 γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας 

Πρόλογος

Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να γνωρίσω τα παραδοσιακά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας στην Κοινότητα του Στρυμονικού Σερρών και φυσικά στην ευρύτερη περιοχή (Ζευγολατειό, Καλόκαστρο, Χείμαρρος, Τριάδα, Κεφαλοχώρι, Βαρικό και Λιβαδοχώρι)  αν δεν αποφάσιζα να ψάξω. Μετά από δεκάδες τηλεφωνήματα, αποστολή φωτογραφικού υλικού, συλλογή πληροφοριών από το διαδίκτυο, διασταύρωση των συλλεγμένων πληροφοριών και φωτογραφικών, εξακρίβωση ορολογιών κατόρθωσα (θα ήθελα να φανεί ο αναγνώστης επιεικής καθώς δεν   είμαι λαογράφος) να είμαι σε θέση να παρουσιάσω ένα ενδιαφέρον (πιστεύω)υλικό. 

Μέσα από αυτή την προσπάθεια, κατανόησα χωρίς να έχω την πείρα ενός αγρότη, τον ρόλο και την χρήση του καθένα εργαλείου και να είμαι σε θέση, νοερά(!) να σας μεταφέρω σε περασμένους χρόνους, αλλά όχι ξεχασμένους.

1. Το Στρυμονικό (Όρλιακο) Σερρών από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του είχε αγροτική οικονομία. Οι πρώτοι κάτοικοι από το Μέτσοβο και την Καρατζόβα της Αριδαίας (εδώ ο ιστορικός διατηρεί επιφυλάξεις ως προς την καταγωγή κατοίκων της περιοχής από την περιοχή αυτή της Αριδαίας), ασχολούνταν με δημητριακά, κηπευτικά και ορισμένα είδη λαχανικών.

Αργότερα με την επέκταση του και την πληθυσμιακή του άνθιση (μετακίνηση οικογενειών από το χωριό Κωστί της Ανατολικής Ρωμυλίας,  από τον Πόντο αλλά και από την Μικρά Ασία) οι κάτοικοι των κοινοτήτων Όρλιακου, Τσακαρλή, Γενή, Μακαζέ, Σαλτικλή και Σιβρή, εντάσσουν στις καλλιέργειές τους, τα καπνά, το σιτάρι, την σίκαλη, την βρώμη,

     τις αμυγδαλιές και φυσικά ένας μεγάλος αριθμός ασχολείται και με την κτηνοτροφία. Η καλλιέργεια που απουσιάζει είναι αυτή των εσπεριδοειδών, της ελιάς και του αμπελιού. (αν και τα τελευταία χρόνια η ελιά και το αμπέλι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και αναπτύσσονται καλλιέργειες) 

2. Η διάκριση των εργαλείων

Τα εργαλεία χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με την χρησιμότητά τους 

α. Εργαλεία για το σκάψιμο (σκαπτικά)

β. Εργαλεία για την όργωμα, το σβάρνισμα και την σπορά των χωραφιών.

γ. Εργαλεία για τον θερισμό

δ. Εργαλεία για το αλώνισμα και το λίχνισμα των καρπών

ε. Εργαλεία για το άλεσμα και την γενικότερη επεξεργασία της συγκομιδής

στ. Εργαλεία για την φύτευση, συγκομιδή, παρασκευή του καπνού

ζ. Λοιπά εργαλεία για γενικότερες χρήσεις.

3. Παρουσίαση των γεωργικών εργαλείων
 

     α. Εργαλεία για το σκάψιμο

        (1) Η τσάπα : Είναι κυρίως σιδερένια, με ξύλινη λαβή και  μεγάλο πλατύ κοφτερό κεφάλι σε σχήμα ημισφαίριου αλλά και τετράγωνο, ελαφρώς κυρτό. Χρησιμοποιείται στο χωράφια, κυρίως για το τσάπισμα του καπνού και του καλαμποκιού, αλλά και του λαχανόπηπου, του μπαξέ κτλ.  Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τις γυναίκες. 
==============================================

       (2) Το φτυάρι: Με προέκταση ξύλινη (το στειλιάρι) καταλήγει σε ένα πλατύ σιδερένιο στόμιο. Κατασκευάζεται κυρίως από σίδερο ή χάλυβα, Χρησιμοποιείται κυρίως από άνδρες για σκάψιμο ακόμα και πολύ μεγάλων τρυπών στο έδαφος. Με αυτό κυρίως σκάβανε τα μικρής έκτασης εδάφη (μπαξέδες) αλλά και μετακινούσαν το χώμα, το χιόνι, την άμμο.  Με φυάρι ανοίγουν και τους τάφους για το θάψιμο των νεκρών. 
===============================================

      (3) Η αξίνα ή τσαπί η σκαλιστήρι: Σχεδόν πανομοιότυπο όργανο με την τσάπα, μόνο που είναι μικρότερο και ελαφρύτερο και χρησιμοποιείται κατά βάση από τις γυναίκες για το σκάλισμα των κήπων.
==============================================

      (4) Η τσατάλα : ένα όργανο με δύο σιδερένιες μύτες, ώστε να μπορεί να μπαίνει βαθειά στο έδαφος και να δημιουργεί ρωγμές. Βέβαια δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την τσατάλα των παιδικών μας χρόνων, το διχαλωτό εκείνο ξύλινο αντικείμενο που κατάλληλο επεξεργασμένο λειτουργούσε (σφενδόνα) ως ...κυνηγετικό όπλο. Η καταγωγή της λέξης είναι τουρκική: çatal = πηρούνι

===============================================

      (5) Ο κασμάς: Αρκετά βαρύ όργανο, το χρησιμοποιούσαν κατα βάση οι άνδρες για το άποτελεσματικό άνοιγμα μεγάλων τρυπών, λακούβων στο έδαφος. έχει δύο άκρες μία μυτερή και μία με πλατύτερη επιφάνεια. η ονομασία προέρχεται από την τουρκική λέξη: Kazma

==============================================

β. Εργαλεία για την όργωμα, το σβάρνισμα και την σπορά των χωραφιών.

    (1) Το υνί : Ήταν σιδερένιο εργαλείο, μονό ή διπλό (το συναντάμε και σε μεγαλύτερες διαστάσεις). Το υνί είναι  ουσιαστικά ένα κομμάτι σίδερο με μυτερή προεξοχή που ήταν σφηνωμένο πάνω σε ένα κομμάτι ξύλο, που βρισκόταν στη βάση του αρότρου. Είχε καμπύλο σχήμα. Το υνί χρησίμευε για να ανοίγουν τις «αυλακιές». Το έσερναν άλογα, αγελάδες ή γαϊδούρια και οι γεωργοί όργωναν τα χωράφια. 
==============================================

   

(2) Ο Ζυγός : ένα ξύλινο κατασκεύασμα με χωρίσματα από σίδερο που χρησιμοποιούσε ο ζευγολάτης για να ζέψει το υνί στα ζώα. 


==============================================

   

(3) Η Σβάρνα ή η σανίδα: Ένα μεγάλο τετράγωνο ή παραλληλόγραμμο ξύλινο κυρίως με καρφιά στην μια του πλευρά, που χρησιμοποιούνταν για το σβάρνισμα του χωραφιού, τον κατακερματισμό των σβόλων και το ίσιωμα του χωραφιού. Προέρχεται από την σλαβική λέξη σλαβική barna (με προσθήκη, μπροστά, του τελικού σίγμα)
==============================================

γ. Εργαλεία για τον θερισμό 

    Το δρεπάνι: Κοφτερό οδοντωτό σιδερένιο εργαλείο που χρησίμευε για το κόψιμο των σιταριών, κριθαριών, για το αλώνισμα, αλλά και για το κόψιμο των χόρτων.
==============================================

δ. Εργαλεία για το αλώνισμα και το λίχνισμα των καρπών

   (1)Η Τζουγκράνα και  Το δικράνι: 
Ξύλινο όργανο με δύο ή τρία δόντια στην άκρη του, σαν ένα τεράστιο πιρούνι, που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για το λίχνισμα των δημητριακών κατά το αλώνισμα. Με το δικράνι τέλος ανακάτευαν τα στάχυα και λίχνιζαν τα άχυρα.
=============================================

   (2) Το κόσκινο: Λαμαρινένιο εργαλείο με τρύπες, μεγάλες και μικρές, όπου οι αγρότες ξεσκόνιζαν την παραγωγή, ξεχωρίζοντας τον καρπό από τα μικρά άχυρα. Χρησιμοποιούνταν με την ίδια λογική και ως οικιακό σκεύβος από τις νοικοκυρές για το λίχνισμα αλευριού κτλ. 
===============================================

  

(3) Η Γιουβάρλα: Μια μεγάλη οδοντωτή σανίδα, που την έζευαν κυρίως σε γαιδούρια και πατούσαν την παραγωγή ώστε ο καρπός να διαχωριστεί από τον κορμό του. 
==============================================

ε. Εργαλεία για το άλεσμα και την γενικότερη επεξεργασία της συγκομιδής

   (1) Ο μύλος: Μια παραλλαγή του ανεμόμυλου, που συναντάται στα νησιά, μόνο που εδώ τον κεντρικό άξονα τον σέρνουν ζώα.



===============================================

  (2) Ο χειρόμυλος : Δύο καλά διαμορφωμένες πέτρες, η μία πάνω από την άλλη, στερεωμένες σε ένα ξύλινο οδηγό, που χρησιμοποιούνταν για το άλεσμα μικρών ποσοτήτων δημητριακών. 
==============================================

στ. Εργαλεία για την φύτευση, συγκομιδή, παρασκευή του καπνoύ

 
    (1) Το φυτευτήρι: Μικρό ξύλινο μυτερό εργαλείο για την δημιουργία τρύπας στο χωράφι για να τοποθετηθεί η ρίζα του φυτού. 

===========================================

    (2) Το ποτιστήρι  : Για το πότισμα των μικρών φυτών καπνού στα «σανίδια» 



==============================================

    (3) To ραντιστήρι : Συσκευή για το ράντισμα με φυτοφάσμακα των καλλιεργειών




=============================================

    (4) Το κοφίνι: Μεγάλο, πλεγμένο με καλάμια ή λεπτό ξύλο μπαμπού, για την τοποθέτηση των φυτών και την μεταφορά τους στο χωράφι ή στον χώρο επεξεργασίας των καπνών. 

==============================================

    (5) Οι λιάστρες: Ξύλινες κατασκευές για το άπλωμα και στέγνωμα των σαρικιών του καπνού


==============================================

    (6) Βελόνες: Σιδερένιες βέργες για το μπούρλιασμα του φύλλων του καπνού

==============================================

    (7) Κάσα: Ξύλινη κατασκευή για την δημιουργία των δεμάτων

==============================================

ζ. Λοιπά εργαλεία για γενικότερες χρήσεις.

   (1) Κλαδευτήρι: Ψαλίδι σε διάφορα μεγέθη για το κλάδεμα των δένδρων 



==================================

   (2) Τσεκούρι: Εργαλείο κατάληξη σε αιχμηρή άκρη για το κόψιμο ξύλων




==============================================

   (3) Κούτσουρο: Μεγάλος κορμός δένδρου, κατάλληλα διαμορφωμένος για το ποικίλες εργασίες (κόψιμο ξύλων, Κρέατος κτλ)


===============================================

   (4) Καρότσι επί ενός τροχού

==============================================

 (5) ο τσέντζερης (και το καπάκι του) Χαλκωματένιο σκεύος της αγρότισσας για την παρασκευή κάθε είδους φαγητού.Σε τακτά χρονικά διαστήματα έπρεπε να γίνει καθαρισμός από τους λεγόμενους γανωματήδες της εποχής




===============================================

4. Επίλογος : η παραπάνω «εργασία» είναι σίγουρα ελλιπής, όμως είναι ένα βήμα πάνω στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε και να αναπτύξουμε ακόμα περισσότερο το θέμα. Θα προσπαθήσω και με την δική σας βοήθεια, να τελειοποιήσουμε αυτό το αφιέρωμα για να αναλογιστούμε όλοι και κυρίως οι νεότεροι, ότι ο κόπος των συγχωριανών μας παλαιότερα, ήταν πολύ μεγαλύτερος και πως όντως το ψωμί έβγανε με πολύ ιδρώτα.

Δημήτριος Γκόγκας.

Ανδρική Παραδοσιακή Φορεσιά στο Στρυμονικό

 γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας

Η προσπάθεια να περιγράψω την...παραδοσιακή φορεσιά των ανδρών που κατοικούσαν στην περιοχή του Στρυμονικού είναι παρακινδυνευμένη. Αυτό που μπορώ να υποθέσω από την  ανάγνωση της τοπικής Ιστορίας αλλά και διαβάζοντας περί της ενδυμασίας των...φυλών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή (Ντόπιοι, Πόντιοι, Θρακιώτες, Σαρακατσάνοι, Βλάχοι), επικαλούμενος την αρχή της επίδρασης αλλά και την (ασθενή πολλές φορές) μνήμη [ που ανατρέχει στην 20ετία: 1970-1990 ] που φέρνει στο νου, λέξεις και όρους, ακούσματα από τους προγόνους, χωρίς όμως να ανατρέξουμε πάνω από ένα αιώνα, καταλήγουμε στα παρακάτω ..... που συνέθεταν την βασική ενδυμασία των ανδρών της περιοχής.

 

Εσώρουχα: Η φανέλα ήταν μακριμάνικη συνήθως, μάλλινη και πλεκτή. Σου έδινε την αίσθηση του τσιμπήματος στο κορμί, ενώ το Σώβρακο, βαμβακερό κάλυπτε όλο τα κάτω άκρα.

Το πουτούρι ή πουτούρ: Φαρδύ παντελόνι, πιο στενό οπωσδήοτε από την νησιώτικη ή την Θρακιώτικη βράκα, κατέληγε στην γάμπα σε στενή γραμμή. Τις περισσότερες φορές ήταν μαλλινο, ενώ σπάνια το έβρισκες από βαμβακερό ύφασμα. Είχε θέσεις για ζώνη αλλά συνήθως περνούσε ένα σχοινί, η λεγόμενη βρακοζώνη, δηλαδή η ζώνη της βράκας.  

Το πουκάμισο, η πουκαμίσα, το πκάμισο: Χρώματος και αυτό άσπρο, που έφτανε κάτω από την γενετήσια περιοχή, μέχρι και το γόνατο.

Τα τσουράπια: Μάλλινες κάλτσες, συνήθως πλεκτές που οι νοικοκυρές σημιουργούσαν στο πανω μέρος και κορδόνια για να τα δένουν λίγο πιο κάτω από το γόνατο.

Τα τερλίκια: Παπούτσια από ύφασμα, σε διάφορα σχέδια και χρώματα. Τα ανδρικά συναντώνται σε μαύρα χρώματα. Φοριούνται πάνω από τις κάλτσες και τα τσουράπια για να τα προστετεύουν.

Παπούτσια: Μαύρο παπούτσι μονάχα για τις επίσημες ημέρες από δέρμα ή πλαστικό.

Τραγιάσκα: είδος κασκέτου με γείσο από το την ρουμάνικη λέξη ρουμανική, trăiască, ζήτω < a trăi, ζω

 

 

Η παρούσα ανάρτηση είναι φυσικά υπό διερεύνηση και επιδέχεται κάθε αλλαγή. Θα περιμένω τις υποδείξεις των συνδημοτών

Λόφοι του Δημοτικής Ενότητας Στρυμονικού που έχουν χαρακτηριστεί ως Αρχαιολογικοί τόποι

 γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας

1.       Καλόκαστρο: Θέση "Ασσάρ", στο δυτικό άκρο της Κοινότητας  όπου έχουν ανακαλυφθεί υπολείμματα Βυζαντινού τείχους και ευρήματα κλασσικών, Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων.

2.    Στρυμονικό: 

      α. Θέση "Καλέ" 4 - 5 χλμ. δυτικά του χωριού όπου υπάρχει αρχαίο κάστρο. 

      β. Θέση "Καστρί" 2 χλμ. ΝΑ του χωριού με προϊστορικό οικισμό.

 οι παραπάνω κυρήξεις προκειμένου να αντιμετωπισθεί με πιο αποτελεσματικό τρόπο η προστασία τους πραγματοποιήθηκαν με το ΦΕΚ : ΥΑ ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ18/68159/3413/4-12-1979 - ΦΕΚ 93/Β/31-1-1980

πιο συγκεκριμένα: 

 

1. Αρχαιολογικός Χώρος στη θέση «Ασσάρ» στο Καλόκαστρο, Δ.Δ. Καλόκαστρου,  Η θέση βρίσκεται σε ύψωμα αμέσως νότιοδυτικά του σύγχρονου οικισμού. Πρόκειται για σημαντική πόλη με διάρκεια ζωής από τους κλασικούς έως τους βυζαντινούς χρόνους χωρίς διακοπή. Σώζεται σε μικρό ύψος οχύρωση βυζαντινών χρόνων.

2. Αρχαιολογικός Χώρος στη θέση «Καλές» στο Στρυμονικό, Δ.Δ. Στρυμονικού,  Στον ως άνω αρχαιολογικό χώρο έχουν εντοπισθεί υπολείμματα κάστρου στην κορυφή οχυρού υψώματος που βρίσκεται τρία περίπου χλμ. δυτικά –νοτιοδυτικά του σύγχρονου οικισμού. Σώζεται σε μερικά σημεία η οχύρωση σε μεγάλο ύψος. Τα επιφανειακά ευρήματα είναι κυρίως ρωμαϊκών χρόνων.

3. Αρχαιολογικός Χώρος στη θέση «Καστρί» στο Στρυμονικό, Δ.Δ. Στρυμονικού,  Πρόκειται για φυσικό οχυρό ύψωμα, ένα χλμ. περίπου νοτιοανατολικά του σύγχρονου χωριού

Παρατήρηση: Δυστηχώς μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι Κοινότητες δεν κατόρθωσαν να αναδείξουν τους χώρους αυτούς που χάνονται μέσα στην φθορά του χρόνου. Παραμένει ανεκμετάλευτο ένα μικρό κομμάτι της Ιστορίας που θα μπορούσε σε άλλες περιπτώσεις να αποτελέσει και πόλο έλξης επισκεπτών. 

Η μεγάλη ληστεία στο Στρυμονικό Σερρών... γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας

 

Στις 11 Δεκεμβρίου του 1924 στην περιοχή του Στρυμονικού Σερρών (Όρλιακο ονομαζότανε μέχρι και τo 1927) σημειώνεται μία από τις μεγαλύτερες ληστείες της εποχής εκείνης με λεία πάνω από 200.000 δραχμές. Ήταν ένα από τα πλέον εντυπωσιακά χτυπήματα ληστειών που σημειώθηκαν ποτέ.

Δράστες είναι:

• ο Δημήτριος (Μήτρος) Τζατζάς (επικεφαλής της ομάδας)*

• ο Δημήτριος Μπουρλής,

• ο Σπύρος Γκανάτσιος ή Γκάτσιος,

• ο Βασίλης Μπούτος ή Μπότσαρος

oι οποίοι με τις οδηγίες του Δημητρίου Τζατζά σταμάτησαν στην επαρχιακή οδό Στρυμονικού – Θεσνίκης πέντε (5) αυτοκίνητα και κατόρθωσαν ανενόχλητοι να ληστέψουν τους επιβαίνοντες σε αυτά

Πιο συγκεκριμένα ο προαναφερόμενος λήσταρχος με τους συνεργάτες του, πλήρως ενήμεροι για την αυτοκινητοπομπή, έκλεισαν το πρωί της ημέρας με συρματόπλεγμα την οδό και ακινητοποίησαν τα αμάξια, στα οποία επέβαιναν επιφανείς έμποροι καπνού,, άλλοι επαγγελματίες ιατροί και μέλη των οικογενειών τους, συνολικά είκοσι εννέα (29) άτομα. Τα αυτοκίνητα είχαν ξεκινήσει από την Νιγρίτα με προορισμό την πόλη της Θες/νίκης. Οι ληστές διάλεξαν ένα ανηφορικό σημείο όπου τα αυτοκίνητα μείωναν ταχύτητα. Διάλεξε μια στροφή με μικρή ορατότητα, έστησε το συρματόπλεγμα κόβοντας τον δρόμο στα δύο. Το ύψος των τιμαλφή αλλά και των χρημάτων που κλάπηκαν ανήρχετο στο υπέρογκο για την εποχή εκείνη ποσό των 200.000 δραχμών. Οι ληστές άδειασαν τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων και ανενόχλητοι διέφυγαν προς την γύρω περιοχή. Μέσω της Δοιράνης έφτασαν στην Σερβία όπου σύμφωνα με τον ιστορικό βρήκαν καταφύγιο σε γνωστούς τους ληστοτρόφους. Είναι γνωστό ότι η οικογένεια του Τζατζά διέμενε στο Μοναστήρι μια κωμόπολη κοντά στα Σκόπια. Στην Σερβία προσπαθώντας να κερδίσουν χρόνο για να ξεχαστεί το γεγονός και να καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, αγόρασαν ορισμένα αιγοπρόβατα και προσπάθησαν να ζήσουν για λίγο διάστημα ως κτηνοτρόφοι. Οι επιβάτες των αυτοκινήτων μετά την ληστεία κατόρθωσαν και έφτασαν στην κωμόπολη του Λαγκαδά και ύστερα στην Θεσσαλονίκη όπου και κατήγγειλαν το γεγονός. Η τότε χωροφυλακή ξεκίνησε μια τεράστια επιχείρηση για τον εντοπισμό των ληστών, τόσο στον κάμπο των Σερρών, στην Κοινότητα του Όρλιακο και των παρακείμενων χωριών, όπως και στο όρος Μπέλλες χωρίς όμως αποτελέσματα. Στην επιχείρηση εντοπισμού βοηθούσε και ο στρατός ξηράς με αποσπάσματα στρατιωτών. Η όλη προσπάθεια τους επικεντρώθηκε στο κλείσιμο των στενών της Κρέσνας προκειμένου να αποκλείσουν τους δρόμους διαφυγής προς τα σύνορα. Όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα οι ληστές κατόρθωσαν να ξεφύγουν και να φτάσουν στην Σερβία από την λίμνη της Δοιράνης.

  Σύμφωνα με τον γιατρό Τζηρίδη, ο οποίος επέβαινε σε ένα από τα πέντε αυτοκίνητα και ήταν ένας εκ των ληστευθέντων, ο επικεφαλής των ληστών «έφερε γαλλικόν στρατιωτικόν μανδύαν γαλάζιου χρώματος, δύο σταυρωτές τελαμώνες που κρατούσαν και συνεκράτουν επί της μέσης του μεγάλην φυσιογγιοθήκην πλήρη φυσιγγίων και εις τας χείρας του εκράτει βουλγαρικόν όπλον μάνλιχερ»

Ένα μήνα αργότερα, τον Ιανουάριο του 1925, οι ληστοτρόφοι κατέδωσαν του ληστές και οι Σερβικές αρχές τους συνέλαβαν και τους παρέδωσαν στις Ελληνικές αστυνομικές αρχές (Φλώρινας), εκτός από τον Βασίλη Μπούτο που καθ΄ οδόν προς την πόλη του Μοναστηρίου κατόρθωσε να δραπετεύσει. Φέρεται ιστορικά ότι ανθυπομοίραρχος Φλωρίνης Στεφανάκης συνόδευσε σιδηροδέσμιους και μέχρι τις φυλακές του Γεντί Κουλέ τους ληστές. Τον Μάρτιο του 1925 ο Δημήτριος Τζατζάς κατόρθωσε σε συνεργασία με τον Δημήτριο Μπουρλή γνωστός με το παρατσούκλι «γερο-Σκοτίδας»,να δραπετεύσει από τις φυλακές πηδώντας από ύψος 8 μέτρων. Στην προσπάθεια αυτή ο ίδιος χρησιμοποίησε και μια ομπρέλα ως ….αερόστατο, ενώ ο φίλος του τραυματίστηκε βαριά, χτυπώντας στην σπονδυλική στήλη. Μη μπορώντας να κάνει αλλιώς ο Δημήτριος Τζατζάς τον κουβάλησε με τους ώμους του μέχρι και το δάσος του Σέιχ Σου όπου και τον εγκατέλειψε σε παρακείμενο ρέμα, για να τον βρουν αργότερα οι χωροφύλακες που τους κυνηγούσαν. Τελικά η σύλληψη από τις καταδιωκτικές αρχές του Δημητρίου Μπουρλή πραγματοποιήθηκε στις 7 Ιουλίου 1925. Όλοι τους θα καθίσουν στο εδώλιο του Γ΄ Διαρκούς Στρατοδικείου της Θεσσαλονίκης (πλην του Δημήτριου Τζατζά) και θα δικαστούν με αυστηρότητα και με συνοπτικές διαδικασίες.

 Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν η ακόλουθη:

• Ο Δημήτριος Μπουρλής καταδικάστηκε σε θάνατο και η απόφαση εκτελέστηκε ύστερα από λίγες ημέρες.
• Ο Σπύρος Γκανάτσιος ή Γκάτσιος καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά
• Ο Νικόλαος Κοζάρας* (άλλος ληστής της εποχής) απαλλάχτηκε λόγω αμφιβολιών, στην συμμετοχή του στην ληστεία(;).

Βιβλιογραφία:

  1. Βικιπαίδεια

2. Βασίλη Τζανακάρη «Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν»-Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2002.

3. http://www.serrelib.gr/pdf/imerologio.pdf

4. http://www.katakali.net/drupal/?q=listarxoi/o-oraios-ton-oreon

Σημειώσεις

• Ο Δημήτριος Τζατζάς, γεννήθηκε το 1888. Κατά την διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας το 1914 (σε ηλικία 26 χρονών) δεν του δόθηκε άδεια για να φροντίσει τα της κηδείας του αδελφού του που πέθανε στις φυλακές, λιποτάκτησε και ξεκίνησε την δράση του ως ληστής. Αρχικά ως ζωοκλέφτης. Το 1917 παραδόθηκε προκειμένου να του δοθεί χάρη αλλά κατέληξε στις φυλακές της Λάρισας από τις οποίες δραπέτευσε ξεκινώντας εκ νέου δράση ως ληστής. Έγινε ιδιαίτερα γνωστός για την απαγωγή του γερουσιαστή Σωτηρίου Χατζηγάκη το 1929 στη Θεσσαλία. ήταν επικηρυγμένος για 700.000 δρχ., σκοτώθηκε σε συμπλοκή με καταδιωκτικά αποσπάσματα στις 23 Μαρτίου του 1930, κοντά στο χωριό Ελάτεια λίγο έξω από την Λάρισα.

• ο Νικόλαος Κοζάρας δεν αναφέρεται συγκεκριμένα  ότι συμμετείχε στην ληστεία αλλά δικάστηκε και καταδικάστηκε στην ίδια δίκη

Η Ιστορία της Εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου Στρυμονικού Σερρών

 

γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας


Η Εκκλησία χτίστηκε το 1703. Εκείνη την εποχή όπως όλος ο νομός Σερρών έτσι και το Στρυμονικό ήταν υπό την κατοχή Τούρκων.

Παρά την τουρκική κατοχή υπήρχε στο χωριό Εκκλησία. Στην περίοδο του Μακεδονικού αγώνα η Εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως τόπος  αποθήκευσης υλικού, συναντήσεων αγωνιστών, ξενώνα κτλ. 

Η επιτροπή του ναού του Αγίου Αντωνίου χρημάτισε κάποιους για να δολοφονήσουν τον έναν από τους δύο Βουλγαρόφωνους κατοίκους Ξυλουπόλεως ως εκδίκηση στη δολοφονία του τότε προέδρου κοινότητας Ξυλουπόλεως.

Η Εκκλησία του Αγίου Αντωνίου είναι χτισμένη σε οικόπεδο που δωρήθηκε από κάποιον Τούρκο που κατοικούσε στο χωριό, επειδή ο θαυματουργός Άγιος Αντώνιος γιάτρεψε την παράλυτη γυναίκα του. Η εικόνα του Αγίου Αντωνίου μέχρι το χτίσμα της εκκλησίας ήταν κρεμασμένη σ'ένα δένδρο φτελιά, (καραγάτσι).Κάηκε το 1982 και αναστηλώθηκε τον ίδιο χρόνο. Το 1972 δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, χτίστηκε η μεγάλη εκκλησία που εορτάζει την ημέρα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου. 

Το 1918 κατά την περίοδο της Αγγλικής κυριαρχίας στο χωριό έγινε κάποιο θαύμα στην εκκλησία : κάποιος Άγγλος αξιωματικός ακουμπώντας το χέρι του στη δεξιά πλευρά του τοίχου της εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου, διέταξε τους Κυπρίους στρατιώτες να ανοίξουν τις πόρτες της εκκλησίας, να βάλουν τα άλογα μέσα.

Οι Κύπριοι στρατιώτες αρνήθηκαν κι ο αξιωματικός θέλησε να τους χτυπήσει. Δεν μπόρεσε όμως να σηκώσει το χέρι του από τον τοίχο γιατί είχε κολλήσει. Γιατροί του αγγλικού στρατού του έκοψαν το χέρι το οποίο έμεινε κρεμασμένο στον τοίχο. Ο Αξιωματικός πέθανε και θάφτηκε στην αυλή της εκκλησίας. Ο τάφος δεν υπάρχει σήμερα γιατί παρασύρθηκε από τα νερά του χειμάρρου. Το περιστατικό είναι πραγματικό και συντελέστηκε μπροστά στα μάτια όχι μόνο των κατοίκων που παραβρεθήκαν αλλά και στη Μεραρχία Αρχιπελάγους των Σερρών. 
Η Εκκλησία γιορτάζει την 17 Ιαν την μνήμη του Αγίου Αντωνίου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο εμποροπανήγυρη, ενώ τον μήνα Μαίο τελείται 3ήμερος εορτασμός στην μνήμη των Κυρίλλου και Μεθοδίου.

Ο Πέτρiνος ή πλινθοχτιστος Φούρνος της γειτονιάς και οι μυρωδιές του Κυριακάτικου φαγητού

 

του Δημητρίου Α. Γκόγκα

Μια από τις ωραιότερες θύμησες ο πέτρινο φούρνος της γειτονιάς και οι μυρωδιές από τα διαφορετικά φαγητά που ανέδυαν μέσα απότα τεράστια ταψιά και τις λαμαρίνες, ειδικά την Κυριακή, μετά την Εκκλησία.

Ο Φούρνος

Ο φούρνος ήταν ένας λιτός τετράγωνος όγκος, με μια θολωτή καμάρα, συνήθως πλινθόχτιστος ή και πέτρινος. Άλλοι διατηρούσαν την τετράγωνη όψη τους και στην κορυφή. Δεν κατασκεύαζαν σε όλους καμινάδα. Αρχικά οι φούρνοι ήταν τελείως κλειστοί για να κρατούν όλη την θερμότητα. Στην πρόσωψη υπήρχε μια πλατιά υποδοχή για την στήριξη των ταψιών και των λαμαρινών. Δίπλα στο στόμιο του φούρνου, μια μικρή υποδοχή για την τοποθέτηση των σπίρτων και του πετρελαίου, και μερικές φορές στο κάτω μέρος του μια μεγάλη εσοχή για τα προσανάματα.

Ο φούρνος συνήθως χτιζότανε σε κάποιο κλειστό μέρος της αυλής του σπιτιού με κατεύθυνση προς το νότο. Ίσως σε κάποιο πρόχειρο υπόστεγο. Αν η αυλή του σπιτιού ήταν απάνεμη τότε χτιζότανε σε οποιδήποτε μέρος της. Πολλές γειτονιές στο χωριό, είχανε κοινό φούρνο, όπως η γειτονιά, των οικογένειων Γκόγκα, Καραβασιλείου, Πιτικόπουλου ΚΤΛ Το ίδιο και στην γειτονιά των οικογενειών Τεγγελίδη, Παγώνη κτλ.

Με το πέρασμα των χρόνων και την εμφάνιση των σομπών με ενσωματωμένο φούρνο (αρχικά οι ξυλόσομπες και μετά οι ηλεκτρικοί φούρνοι) οι πέτρινοι ή πλινθόχτιστοι φούρνοι δεν χρησιμοποιούνταν. Το άσχημο είναι ότι εκείνη την εποχή κανείς δεν σκεφτόταν την συντήρηση τους, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να εγκαταληφθούν στο έλεος του χρόνου και σταδιακά να γκρεμιστούν. Σήμερα στο Στρυμονικό δεν υπάρχουν πολλοί διατηρηταίοι και αν υπάρχουν δεν χρησιμοποιούνται από τις σύγχρονες νοικοκυρές.

Οι φούρνοι, δεν χρησιμοποιούνταν για την καθημερινή παρασκευή του φαγητού, εξάλλου έψηναν μόνο και η οικονομική δυνατότητα των οικογενειών την εποχή εκείνη (1950- 1980) δεν επέτρεπε παρά μία με δύο φορές κρέας την εβδομάδα. Έτσι το Κυριακάτικο φαγητό, έμοιαζε να είναι μια γιορτή. Από την προηγούμνη ημέρα οι νοικοκυρές και φίλες, συνεννοούνταν για το ποια θα ανάψει τον φούρνο, ποια θα προσέχει τα φαγητά, θα τα αλλάζει θέσεις για να μην καούν και θα τα ξεφουρνίσει. Οι υπόλοιπες πήγαιναν στην Εκκλησιά, παραδίδοντας τα φαγητά τους και όταν επέστρεφαν ήταν έτοιμα.

Η νοικοκυρά που άναβε τον φούρνο, από νωρίς είχε προετοιμάσει τα προσανάματα( ξερά ξύλα, πουρνάρια, κλιματσίδες, κτλ ) και φυσικά και τα απαραίτητα μεγάλα. Αφού καρβούνιαζε ο φούρνος, τοποθετούσε μέσα του, τις πηρουσιές (κατάλληλα σιδερένια υποθέματα με τρία ή τέσσερα πόδια) και με το φουρναρόφτυαρο έβαζε πάνω σε αυτά τα φαγητά ή τις πίτες. Σε τακτά χρονικά διαστήματα άλλαζε τις θέσεις για να μην ....αρπάξουν.

Μύριζε όλη η γειτονιά, από κρέατα με πατάτες,κοτόπουλα, γεμιστά και πίτες. Ποτέ δεν κατάλαβα, τόσε μυρωδιές πως και δεν ανακατεύονταν. Ήταν ένα Κυριακάτικο θαύμα.