«Η Κύπρος κείται μακράν» Μια στοιχειωμένη φράση

 γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας

    

Με αφορμή μια συζήτηση που είχα αυτές τις μέρες πάνω στο Κυπριακό Πρόβλημα και "αρνούμενος" να δεχτώ την ουσία (και τη σημασία) της φράσης «η Κύπρος κείται μακράν» ως πρόταση διχαστικού χαρακτήρα μεταξύ των δύο ομοεθνών λαών, των Ελλαδιτών και των Κυπρίων, αποφάσισα ως ιστορικά «αδιάβαστος» για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο που φέρεται να λέχτηκε, να εξακριβώσω και να παραθέσω τα στοιχεία της έρευνας.

 

    α. Στον διαδικτυακό τόπο της εφημερίδας «Η σημερινή» της Κύπρου διαβάζουμε σε πολιτική ανάλυση της 25^ης Μαρτίου του 2014 ότι : «Στις 14 Αυγούστου 1974, σε συνεδρία στην πρωθυπουργική κατοικία, οι Βρετανοί πήραν την τελική απόφαση ότι θα άφηναν τους Τούρκους να προχωρήσουν δίχως να κάνουν τίποτα. Ο Χάρολτ Γουίλσον (Βρετ. Πρωθυπουργός) ήταν της άποψης ότι ούτε η βρετανική κυβέρνηση ούτε τα Ηνωμένα Έθνη έπρεπε να εμπλακούν στρατιωτικώς με την Τουρκία. Την ίδια στάση κράτησε και ο Αμερικανός Υπ. Εξωτερικών Δρ Χένρι Κίσιγκερ (ο οποίος ακολουθούσε τη βρετανική πολιτική και όχι αντιστρόφως). Την ίδια μέρα, ο Κ. Καραμανλής ζήτησε από τους Βρετανούς κάλυψη να στείλει αεροπορικώς από την Κρήτη ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς μια δύναμη 10.000 ανδρών στην Κύπρο, όμως η απάντηση ήταν αρνητική από τον Τζέιμς Κάλαχαν (Βρετ. Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας).»[1] 

    Στο σημείο αυτό προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Πως είναι δυνατόν ο Έλληνας Πρωθυπουργός που σκέφτεται πως η Κύπρος είναι μακριά από την Ελλάδα, να προτείνει την αποστολή αεροπορικώς από την Κρήτη δύναμη 10.000 ανδρών με σκοπό να ενισχύσει την άμυνα του νησιού;

   β. Μεσολαβεί κάτι άλλο (;) μέχρι το διάγγελμά του προς τον Ελληνικό λαό την ίδια ημέρα, δηλαδή στις 14 Αυγούστου του 2014, όπου ακούγεται καθαρά να λέει ότι: «Η ένοπλος αντιμετώπισις των Τούρκων καθιστατο αδύνατος…και λόγω ...αποστάσεως και λόγω των γνωστών...τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήταν δυνατόν να επιχειρηθεί χωρίς τον κίνδυνο εξασθένησης της άμυνας της Ελλάδας». [2]

 γ. Στο ίδιο άρθρο [25 Μαρτίου 2014] της εφημερίδας Σημερινή αναγράφεται ότι: «Έτσι φθάσαμε να ακουστεί το περιβόητο του Κ. Καραμανλή «Η Κύπρος κείται μακράν», με τη διαφορά, σύμφωνα με τον Τζέιμς Κάλαχαν, γι’ αυτό συμφωνούσε και ο ίδιος ο Μακάριος!» 

    Βέβαια εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Μακάριος δεν επιθυμούσε την ένωση με την Ελλάδα από την στιγμή που δεν έγινε δεκτή η πρότασή του να χριστεί αντιβασιλέας. [3]

 δ. Ο Ιστότοπος Militaire.gr που ασχολείται και με την ανάλυση ιστορικών γεγονότων σε άρθρο του την 20 Ιουλ 2020, αναφέρει ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει την φράση αυτή του Καραμανλή την αποδίδει στην ανεπάρκεια των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων να πολεμήσουν σε ένα νησί που βρίσκεται μακριά από την Ελλάδα αλλά και στην προσπάθεια «φιλοχουντικών» να δικαιολογήσουν την απομάκρυνση της Ελληνικής Μεραρχίας από το νησί το 1968 και που υπήρχαν ακόμα εν έτει 1974 στον ελληνικό στρατό.  Και ενώ το πρώτο σκέλος της δικαιολόγησης μπορεί να έχει αληθοφανή στοιχεία το δεύτερο είναι τελείως ανυπόστατο αφού η φράση πρέπει να λέχτηκε το 1974! [4]

  ε. Σε άρθρο της η εφημερίδα «Φilenews» (18 Σεπ 2021) γράφεται ότι: «Το δόγμα «η Κύπρος κείται μακράν», το είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, τον Αύγουστο του 1974, ανακεφαλαιώνοντας εν πολλοίς τη στάση της Αθήνας έναντι των όσων διαδραματίζονταν στην Κύπρο, με την εισβολή της Τουρκίας και την προέλαση του Αττίλα στο νησί. Η Ελλάδα δεν μπορούσε -όπως αναφέρθηκε- να βοηθήσει την Κύπρο και το «είστε μόνοι σας», εξέφραζε μια πραγματικότητα.» 

    Θεωρώ ότι μια φράση δεν μπορεί ούτε να χαρακτηρισθεί ως δόγμα αλλά ούτε να εκφράσει την εξωτερική πολιτική μιας χώρας. Εξάλλου οι μαρτυρίες των πολεμιστών του 1974, των ανθρώπων που πολέμησαν και αμύνθηκαν στην εισβολή των Τούρκων απέδειξαν περίτρανα το «ομόψυχον» Ελλαδιτών και Κυπρίων. [5]

 στ. Στις 2 Αυγ 2021 ο Στέφανος Κωνσταντινίδης αναφερόμενος στην Αττίλα 2 (ο τίτλος του άρθρου ήταν: Οι ευθύνες των πολιτικών της Αθήνας για τον Αττίλα 2 είναι τεράστιες) γράφει: «…Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της χώρας και τα εθνικά θέματα, η Μεταπολίτευση ξεκίνησε με την εγκατάλειψη της Κύπρου με τη γνωστή ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «η Κύπρος κείται μακράν». Ήταν η επιλογή των Αμερικανών για την αποφυγή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου και τη διάλυση της νοτιονατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας Καραμανλή ήταν σε θέση να αντιδράσει στον δεύτερο Αττίλα στην Κύπρο. Αν αντιδρούσε, οι Αμερικανοί δεν θα επέτρεπαν στην Τουρκία τη διεύρυνση του θύλακα που δημιούργησε με την απόβαση, σε περίοδο εκεχειρίας, ούτε φυσικά θα επέτρεπαν τον δεύτερο Αττίλα. Ουσιαστικά με τη ρήση του «η Κύπρος κείται μακράν», ο Καραμανλής έδωσε ασυλία στην Τουρκία και επέτρεψε στους Αμερικανούς τη στήριξη της δεύτερης τουρκικής προέλασης…» [6]

   ζ. Σε άρθρο του ο Σάκης Μουμτζής στην Καθημερινή της Ελλάδας (Ο Καραμανλής και ο «Αττίλας 2») ξεκινά με την παρακάτω επισήμανση: «Προσάπτουν την κατηγορία στον Κωνσταντίνο Καραμανλή πως δεν αντέδρασε δυναμικά στον δεύτερο «Αττίλα». Του καταλογίζουν τη φράση «Η Κύπρος κείται μακράν», στη συμβολική της έννοια. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ευ. Αβέρωφ γνώριζαν πως άμεση και επίσημη εμπλοκή των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην απόκρουση του δεύτερου «Αττίλα» θα σήμανε την κήρυξη ελληνοτουρκικού πολέμου, ο οποίος προφανώς δεν θα περιοριζόταν στην Κύπρο…» 

   Ο συντάκτης τη φράση με «συμβολική έννοια» και δικαιολογείται κατά κάποιο τρόπο η αδράνεια της ελληνικής πλευράς. Όμως αυτή η στάση δεν αποτελεί και συγχωροχάρτι. [7]

   η. H σελίδα epilekta.com χαρακτηρίζει σε άρθρο της προδοτική την εν λόγω φράση [8]

 θ. Στην σελίδα: «Μικρομέτοχος» και σε άρθρο του ο Θοδωρής Καρναβάς γράφει:  «Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έκανε στις 14 Αυγούστου 1974, κατά τη διάρκεια του Αττίλα ΙΙ, την περίφημη δήλωση: «Η Κύπρος κείται μακράν». Κατ’ αυτόν τον τρόπο συνόψισε την αδυναμία(;) και απροθυμία της νέας τότε κυβέρνησής του να συνδράμει την Κύπρo έναντι της τουρκικής εισβολής. Έτσι, οι Τούρκοι εισβολείς, σχεδόν ανενόχλητοι, κατέλαβαν το 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας, διχοτομώντας το νησί…» [9]

   ι. Στην Ιστοσελίδα: «ΟΛΥΜΠΙΑ» και στις 7 Σεπ 2020 αναγράφεται : Η Κύπρος ουδέποτε έκειτο μακράν για τον Εθνάρχη και πιο συγκεκριμένα: «Όπως αποδεικνύεται τελικώς πίσω από την φράση: «Η Κύπρος κείται μακράν», κρύβονταν χουντικοί και ακροδεξιοί νοσταλγοί του καθεστώτος.
Παρότι κανείς δεν θα μπορούσε να κατηγορήσει μία κυβέρνηση υπηρεσιακή, μόλις 20 ημερών, που ανέλαβε στο μεσοδιάστημα του Αττίλα 1 και Αττίλα 2 και με δεδομένο ότι στην ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων βρίσκονταν οι συνεργοί εκείνων, που κρατούσαν σε ομηρία την Ελλάδα για 7 χρόνια, κάποιοι δημιούργησαν και φρόντισαν να συντηρείται το μεγάλο ΨΕΜΑ. Πως ο Εθνάρχης, Κωνσταντίνος Καραμανλής, ήταν αυτός που αρνήθηκε την αποστολή στρατιωτικής δύναμης βοήθειας και αποτροπής στην Κύπρο, απέναντι στην τουρκική εισβολή…» Το άρθρο υπογράφεται από τον κ. Κώστα Βενιζέλο [10]

   ια. Στη ιστοσελίδα «Γνωμολογικόν» η φράση αποδίδεται στην Κ. Καραμανλή. [11]

 

Συμπεράσματα:

1.     Η φράση αποδίδεται στην Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος την είπε στις 14 Αυγ 1974.

2.     Όμως όσο και αν προσπάθησα δεν μπόρεσα να βρω την καταγραφή της  σε αρχεία ως έχει, δηλαδή ως «Η Κύπρος κείται μακράν» πλην των πολλαπλών (είναι αλήθεια) αναφορών συντακτών, αρθογράφων, δημοσιογράφων, συγγραφέων κτλ σε διάφορες έντυπες και διαδικτυακές εφημερίδες και λοιπούς ιστότοπους. Κάποιος δηλαδή να αναφέρει π.χ ότι την φράση αυτή είναι γραμμένη στα πρακτικά της …τάδε συνεδρίασης.

3.     Στο διάγγελμα της 14^ης Αυγ 2014 προς τον ελληνικό λαό ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανέφερε ότι: «Η ένοπλος αντιμετώπισης των Τούρκων καθιστατο αδύνατος…και λόγω …αποστάσεως και λόγω των γνωστών..τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήταν δυνατόν να επιχειρηθεί χωρίς τον κίνδυνο εξασθένησης της άμυνας της Ελλάδας»

4.     Υπήρξαν προσπάθειες αποδόμησης αυτής της φράσης και δικαιολόγησης της σε πολλαπλά επίπεδα (πολιτικό – στρατιωτικό- δημοσιογραφικό κτλ)

5.     Κατόπιν λοιπόν των παραπάνω επισημάνσεων θεωρώ ότι η φράση «Η Κύπρος είναι μακράν» δεν λέχτηκε όπως μας έχει μεταφερθεί μέχρι και τις μέρες μας. Πιθανολογώ ότι αποτελεί σύντομη γραφή μέρους του διαγγέλματος του Κωνσταντίνου Καραμανλή της 14^ης Αυγ 1974, με το οποίο καθιστά σαφές ότι λόγω απόστασης (μακράν!) η Ελλάδα δεν μπορεί να παρέμβει στην Κύπρο.

6.     Η άποψή μου δεν αναιρεί το γεγονός ότι η φράση «Η Κύπρος είναι μακράν» αντικατοπτρίζει πλήρως την ουσία του διαγγέλματος και δικαιολογείται ως ένα σημείο, αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για τα λάθη της Ελλάδας έναντι της Κύπρου την χρονική εκείνη περίοδο.

7.     Ας μείνουμε σήμερα, ως αδελφοί λαοί ενωμένοι και ας προσπαθούμε συνέχεια να μειώνουμε τις όποιες αποστάσεις μας χωρίζουν και προσπαθούν κάποιοι παράγοντες να μας οριοθετούν. Η μοίρα μας είναι κοινή και έτσι πρέπει να την αντιμετωπίζουμε.

 

 

Παραπομπές :

[1] https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/

[2]              https://www.youtube.com/watch?v=0BjR47bJ46g

[3] « Ο  Μακάριος ζήτησε, αν μπορούσε να γίνει Αντιβασιλέας (σ. 198), ο δε Γαρουφαλιάς απάντησε ότι «το Σύνταγμα της Ελλάδας καθορίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις Αντιβασιλείας σε μόνον την ασθένεια του Βασιλέως. Θεσμός, όπως ο αγγλικός θεσμός της Αντιβασιλείας των Ινδιών, δεν υπάρχει σε μας. Υπάρχει μόνον ο θεσμός του Υπουργού - Γενικού Διοικητού». «Αυτό δεν με ενδιαφέρει», απάντησε ο Μακάριος» «Πέτρος Ευαγγ. Γαρουφαλιάς, Υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, στο βιβλίο του «Ελλάς και Κύπρος». (Τραγικά σφάλματα, ευκαιρίες που χάθηκαν 19/2/1964-15/7/1965). Σελ: 198]

[4] https://www.militaire.gr/quot-i-kypros-einai-makria-quot-ti-eiche-pei-o-eyaggelos-averof-gia-na-dikaiologisei-ti-frasi-karamanli/

 [5] https://www.philenews.com/f-me-apopsi/arthra-apo-f/article/1294083

[6] Στέφανος Κωνσταντινίδης: Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. https://simerini.sigmalive.com/article/2019/5/18/pos-torpilisteke-to-skhedio-monomerous-enoses/

[7] https://www.kathimerini.gr/opinion/561466456/o-karamanlis-kai-o-attilas-2/

[8] https://www.epilekta.com/2017/08/blog-post_508.html

[9] https://www.mikrometoxos.gr/apo-to-i-kypros-keitai-makran-toy-konstantinoy/

[10] https://www.olympia.gr/1416090/istoria/i-kypros-oudepote-ekeito-makran-gia-ton-ethnarchi/

[11]https://www.gnomikologikon.gr/finder.php?gnom=%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%BB%CE%AE%CF%82