Κάστρο Στρυμονικού Σερρών

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ: https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=strymon

 Λιγοστά ερείπια άγνωστου κάστρου επάνω σε ύψωμα με την ονομασία «Καλές», 2,5 χλμ. δυτικά-νοτιοδυτικά από το χωριό Στρυμονικό της περιοχής της κοιλάδας του Στρυμόνα στον νομό Σερρών.

---

Ιστορία

Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την ιστορία του κάστρου, το οποίο δεν έχει ταυτιστεί με κάποιο κάστρο γνωστό από ιστορικές πηγές.
Το μόνο που έχουμε από τις μεσαιωνικές πηγές είναι μια αναφορά για το χωριό Στρυμονικό, που τη Βυζαντινή Περίοδο ονομαζόταν «Ουρλίακον», το έτος 1321 σε πρακτικό απογραφής του θέματος της Θεσσαλονίκης : ..εις το χωρίον τον Ουρλίακον. (Το όνομα Ουρλίακον είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει αετότοπος. Επιβίωσε ως Ορλίακο μέχρι το 1927, οπότε το όνομα άλλαξε σε Στρυμονικό.) Πάντως το Ορλίακο/Στρυμονικό είναι αρκετά μακριά και η συγκεκριμένη αναφορά δεν πρέπει να έχει σχέση με το κάστρο αν λάβουμε υπόψη και το δεδομένο ότι το κάστρο δεν έχει σημάδια κατοίκησης εκείνη την εποχή.

Από την αρχαιολογική υπηρεσία ο Καλές έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος «στον οποίον υπάρχουν υπολείμματα κάστρου με επιφανειακά ευρήματα που είναι κυρίως ρωμαϊκών χρόνων και κατάλοιπα βυζαντινής οχύρωσης». (ΦΕΚ 472/ΑΑΠ/8-11-2010)

Με βάση το στοιχείο αυτό και το είδος της κατασκευής, θα υποθέσουμε ότι το κάστρο δημιουργήθηκε κατά την ύστερη αρχαιότητα, ίσως τον 3ο αι.μ.Χ. όταν με το τέλος της Pax Romana και την εισβολή διαφόρων βαρβαρικών φυλών στα Βαλκάνια, οι πληθυσμοί της υπαίθρου άρχισαν να αναζητούν καταφύγιο σε οχυρωμένους οικισμούς. Πιθανότατα εγκαταλείφθηκε καθώς οι εισβολές εντάθηκαν τους επόμενους αιώνες. Αυτό πρέπει να έγινε το αργότερο με την κάθοδο Σλάβων και Αβάρων στα τέλη του 7ου αι.

---

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο είναι χτισμένο στην κορυφή υψώματος, που είναι μέρος του ορεινού όγκου των Κρουσίων. Βρίσκεται δίπλα από τον σύγχρονο δρόμο Σερρών-Θεσσαλονίκης, περίπου ένα χιλιόμετρο μετά τα διόδια με ρεύμα προς Θεσσαλονίκη.
Ο λόφος καλύπτεται από πυκνή βλάστηση. Στους βόρειους πρόποδες του λόφου κυλάει χείμαρρος.

Από το κάστρο σώζονται λίγα ερείπια από την οχύρωση. Το τείχος είχε περίμετρο περίπου 450 μέτρα και η δόμησή του αποτελούνταν από λίθους διαφορετικών μεγεθών με συνδετικό κονίαμα ανάμεσα τους και θραύσματα κεραμικών στα κενά.

Το καλύτερα σωζόμενο τμήμα τείχους βρίσκεται στην νοτιοανατολική γωνία (φωτ. 1, 9). Το τμήμα αυτό έχει μήκος περίπου 8 μέτρα, ύψος 2,5 μέτρα και πάχος 1,50. Είναι στο σημείο που βρισκόταν το πιο ευάλωτο σημείο του κάστρου και αυτό επειδή στην νότια του πλευρά σχηματίζεται ένας αυχένας που ενώνει τον λόφο του κάστρου με την διπλανή υψηλότερη πλαγιά.

Στη βόρεια πλευρά σώζονται τμήματα τείχους σε ύψος που φθάνει μέχρι τα 2 μέτρα (φωτ. 2, 3). Χαρακτηριστικό του βόρειου τείχους είναι η έντονη χρήση κεραμικών μέσα στην τοιχοποιία.
Από το δυτικό τείχος σώζονται μερικά τμήματα σε χαμηλός ύψος 1 με 1.5 μέτρο. (φωτ.4,5)

Η υπόλοιπη οχύρωση σώζεται σε μικρό ύψος ή έχει σκεπαστεί από την βλάστηση αλλά είναι εμφανή τα ίχνη της πορείας που ακολουθούσε. Σε παλιότερες έρευνες (Σαμσάρης, 2004) αναφέρονται λείψανα οικοδομημάτων στο εσωτερικό του κάστρου, που δεν είναι ορατά σήμερα πέρα από κάτι διάσπαρτες πέτρες και λιγοστά κεραμικά. Μόνο στην κορυφή του κάστρου, στο ψηλότερο σημείο, παρατηρήθηκαν τα θεμέλια ενός ορθογώνιου κτίσματος.
Πουθενά στο κάστρο δεν εντοπίστηκαν ίχνη πύργου. (Ίσως τα κρύβει η βλάστηση.)

---

Πρώτη δημοσίευση στον Καστρολόγο:

Φεβρουάριος 2023

---

Πηγές

• Έρευνα, φωτογραφίες και παρουσίαση από τον Σάκη Αμφιτρείδη και το blog του ΑΜΦΙΤΡΕΙΔΗΣ (Ιανουάριος 2023)
• Σαμσάρης, Πέτρος «Βυζαντινοί τόποι και μνημεία της κάτω κοιλάδας του Στρυμόνα», 2004, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Διδακτορική Διατριβή, 2004, σελ. 716, 123-124